Oddajemy w Państwa ręce album z kompozycjami Jacka Różyckiego, o którym wiemy, że był jedną z najbardziej znaczących postaci kapeli królewskich Jana II Kazimierza Wazy, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana III Sobieskiego oraz Augusta II Sasa. Fakt, że zaledwie na dwóch krążkach mogliśmy zawrzeć cały dorobek życia kompozytora, jest dowodem na to, jak wiele niematerialnego dziedzictwa polskiego utraciliśmy. Z dużym prawdopodobieństwem możemy przypuszczać, że Różycki, szczególnie w ostatnich latach swego życia, gdy związany z dworem królewskim działał pomiędzy Dreznem a Warszawą, komponował utwory instrumentalne. Nie przetrwały one jednak do naszych czasów. Natomiast na podstawie zachowanych dzieł religijnych, w tym napisanych w stylu włoskim Magnificat czy Confitebor, można stwierdzić, że doskonale poznał on warsztat i techniki kompozytorskie popularne w ówczesnej Europie.
Gdy przygotowywałem się do nagrań i podczas nich, wyjątkowo ciekawe było poruszanie się na pograniczu prawdy historycznej, rozważanych hipotez wykonawczych i naszej wewnętrznej muzycznej wrażliwości. Szczególne wrażenie wywarły na mnie hymny, napisane w większości w fakturze homorytmicznej i przeznaczone przede wszystkim dla kapeli rorantystów na Wawelu. Nie sposób nie zauważyć tu silnych wpływów muzyki protestanckiej. Niektóre z hymnów nagraliśmy w dość bogatej obsadzie instrumentalnej ze smyczkami, puzonami i kornetem. Wielkość takiego zespołu z pewnością przekroczyłaby możliwości przestrzenne kaplicy Zygmuntowskiej. Założyliśmy jednak, że mogły być wykonywane również w innych wnętrzach, stąd ten celowy zabieg, przedstawiający naszą wizję muzyki Różyckiego. Należy też zaznaczyć, że w przypadku większości hymnów postanowiliśmy zachować przynajmniej jedną zwrotkę w wykonaniu męskiego kwartetu a cappella bądź z towarzyszeniem organów, czyli w wersji bliskiej brzmieniu autentycznemu.
Nie wszystkie hymny zachowały się w kompletnej postaci. Postanowiłem zatem, by dokomponować brakujące głosy i tym samym powrócić do mojej idei hipotetycznego odtwarzania zapisu nutowego dawnych dzieł. Wyzwania tego podjął się Maciej Jochymczyk, za co mu bardzo dziękuję. W warstwie instrumentalnej zastosowaliśmy figuracje oparte na ówczesnej praktyce wykonawczej, a nawet improwizacje, które wykraczają poza reguły stosowane w XVII wieku. Pomysł ten zrodził się w trakcie przygotowań programu koncertu 55. Międzynarodowego Festiwalu Wratislavia Cantans. Ideowym przesłaniem tego festiwalu został jeden z wersów hymnu Różyckiego Aeterna Christi munera (podczas finałowego koncertu pojawiającego się trzykrotnie). Tekst tej kompozycji pochodzi z hymnu św. Ambrożego. To medytacja nad bohaterstwem męczenników, których autor określa mianem świateł dla świata. Zdecydowałem się nawiązać do tych słów, poruszony ostatnimi wydarzeniami wywołanymi przez pandemię SARS-CoV-2 oraz heroizmem ludzi niosących pomoc potrzebującym. Są oni prawdziwymi światłami dla świata – „et vera mundi lumina”. To im pragnę dedykować ten album.
Andrzej Kosendiak, tekst zamieszczony w booklecie dołączonym do płyty
Andrzej Kosendiak – dyrygent
Wrocław Baroque Ensemble:
Aldona Bartnik – sopran
Aleksandra Turalska – sopran
Tymoteusz Gaura* – sopran chłopięcy
Sergiusz Mojzesowicz* – sopran chłopięcy
Daniel Elgersma – kontratenor
Piotr Łykowski – kontratenor
Maciej Gocman – tenor
Benjamin Glaubitz – tenor
Tomáš Král – bas
Jaromír Nosek – bas
Zbigniew Pilch – I skrzypce
Mikołaj Zgółka – II skrzypce
Małgorzata Kosendiak – III skrzypce
Michał Mazur – altówka
Julia Karpeta – viola da gamba
Krzysztof Karpeta – violone
Přemysl Vacek – teorba
Andrea Inghisciano – kornet
William Lyons – dulcjan
Johannes Kronfeld – puzon
Masafumi Sakamoto – puzon
Hans-Martin Schlegel – puzon
Marta Niedźwiecka – pozytyw
*soliści Chóru Chłopięcego NFM
Małgorzata Podzielny – przygotowanie solistów Chóru Chłopięcego NFM
Jacek Różycki (ok. 1635–1703?)
CD 1
1. Dixit Dominus 3'26
2. Confitebor 4'14
3. Exultemus omnes 3'29
4. Fidelis servus et prudens 4'49
5. Aeterna Christi munera I 6'20
6. Ave sanctissima Maria 7'14
7. Iste Sanctus 6'29
8. Magnificat 3'57
Czas całkowity 39'59
CD 2
1. Aeterna Christi munera II 2'29
2. Aurora lucis rutilat 3'34
3. Chorus novae Jerusalem 4'19
4. Exultet Orbis gaudiis 2'35
5. Gaude caelestis civitas 2'23
6. Salve decus humani generis 4'03
7. Laudes ad laudes iungite 3'03
8. Verbum supernum prodiens 3'56
9. Regina terrae, Regina caeli I 3'00
10. O Maria stella maris 5'14
11. Omni die dic Mariae 3'47
12. Regina terrae, Regina caeli II 1'44
13. Salvatoris Mater pia 4’37
14. Aeterna Christi munera I 3’37
Czas całkowity 48'16
Rekonstrukcja partii głosu najwyższego (cantus) w Aurora lucis rutilat i Chorus novae Jerusalem – Maciej Jochymczyk
Nagrano w Sali Głównej Narodowego Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego we Wrocławiu, w dniach 14–17 września 2020 roku.
Reżyseria nagrania, montaż, mastering
Andrzej Sasin, Aleksandra Nagórko
Premiera płyty | 19 lutego 2021 |
Patronat medialny | Program II Polskiego Radia |